Europa moet zich niet blindstaren op Salafisten

Meisjesbesnijdenis uitspraak As-Soennah moskee
niet extremistisch, integendeel

In Europa en elders in het Westen baart men zich zorgen om de invloed van het Salafisme. Men wil voorkomen dat religieus extremisme voet aan de grond krijgt. Mede daarom liggen geldstromen vanuit oliestaten onder vuur. Hoewel dit een terechte zorg is, hebben we moeite met de implicatie dat de invloed van de ‘gewone’ islam veel onschuldiger is. Dit onderscheid heeft geleid tot labels als islamisme en jihadisme, doelend op een vermeende duistere minderheid binnen de islam.  Het zijn begrijpelijke kunstgrepen, die de hoop op een overwinnende vreedzame versie van de religie hooghouden. Maar kan het zijn dat deze opstelling het Westen blind houdt voor potentiele gevaren die minstens even groot zijn als de dreiging van het Salafisme?

De Shafi’i wetschool

Indonesië kent bijvoorbeeld een wijdverspreide traditie van meisjesbesnijdenis. Dit is een nogal extreme beleving van de islam, als je het aan de meeste mensen vraagt. Maar de aanwezigheid ervan heeft alles te maken met de Shafi’i wetschool, die een grote rol speelde bij de introductie en verspreiding van de islam binnen de eilandengroep.

Deze Shafi’i madhab is één van vier vooraanstaande wetkundige stromingen binnen de Soenitische islam. De wetschool wordt gezien als onderdeel van de Ahlus Sunna wa Jamaah (zij die het ware pad van Muhammad en zijn kompanen volgen). Niets bijzonders of extremistisch aan op te merken, zouden velen zeggen. Totdat ze begrijpen dat praktijken als verplichte meisjesbesnijdenis doodgewoon zijn binnen de Shafi´i theologie. Vandaar dat het zo vaak te vinden is in Shafi’i landen als Indonesië, Soedan, Somalië, Djibouti en Jemen. Ook onder sommige Nederlandse moslims, bijvoorbeeld in een aantal Molukse moskeeën, voert de Shafi’i leer de boventoon.

Gelet op het huidige Salafisme-dilemma van het Westen geeft de Indonesische historie te denken. Honderden miljoenen meisjes zouden daar de afgelopen eeuwen waarschijnlijk verschoond gebleven zijn van deze vernederende, gevaarlijke en traumatiserende praktijk, als de invloed van de Shafi´i leer vanaf het begin met succes was bestreden.

60 miljoen besneden meisjes

Nu dat anders is gelopen, kent Indonesië op dit moment naar schatting meer dan 60 miljoen besneden meisjes tot de leeftijd van 18. En daar hoefde geen Salafist aan te pas te komen. Alleen al hierdoor zijn de zorgen omtrent een Westerse groei van de Shafi´i leer gegrond. Daar komt bij dat de drie overige Soenitische wetscholen niet heel anders denken over deze praktijk. Binnen de Hanafi, Maliki en Hanbali scholen is meisjesbesnijdenis volgens de meeste geleerden Soena, dat wil zeggen: een aanbevolen daad. Maar ook daaronder bevinden zich geleerden die het verplicht achten voor zowel jongens als meisjes. Wereldwijd ligt het aantal besneden vrouwen dan ook rond de 200 miljoen.

Dit is een theologische waarheid die bij Nederlanders met een Marokkaanse of Turkse achtergrond meestal in het verkeerde keelgat schiet, omdat zij deze praktijk niet kennen. Zij zien de islam door een andere bril en noemen meisjesbesnijdenis een cultureel fenomeen dat niets met de islam te maken heeft. De ironie is echter dat het ontbreken van de praktijk in veel moslimlanden het resultaat is van culturele verwijdering van de Sharia zoals deze vanaf de formatieve periode wordt opgetekend door de vier grote wetscholen.

Niet-moslims die hun meisjes besnijden

Ook het feit dat christelijke minderheden in moslimlanden, of christelijke landen die door moslimlanden zijn omringd, deze praktijk soms ook in stand houden, kan de islam niet vrijpleiten. Na eeuwenlange assimilatie vervaagd de grens tussen cultuur en religie vaak zo sterk dat verschillende geloofsgemeenschappen dezelfde tradities kunnen hebben, zonder dat het volk nog beseft waar het ook alweer vandaan komt. Denk bijvoorbeeld aan het wettelijk vastgelegde monogame huwelijk in het Westen. Een ander veelgehoord protest tegen deze bevindingen is dat meisjesbesnijdenis al eerder dan de islam bestond. Maar dat geldt ook voor bidden en vasten. Het feit dat de islam de antieke praktijk (in gemodificeerde vorm) heeft omarmd is de religieuze factor die veel mensen nog ontkennen.

De As-Soennah moskee

De veelbesproken As-Soennah moskee, die zich met een rotvaart in de Haagse wijken nestelt als een sociaal vangnet dat onder meer jongeren begeleidt met geld van de gemeente, kwam pas geleden nog in het nieuws vanwege hun promotie van meisjesbesnijdenis. Volgens hun online studiemateriaal zou het een aanbevolen daad zijn die de lusten van de vrouw onderdrukt.

Ondanks het feit dat de moskee bekend staat als Salafistisch en extreem, valt op dat zij de Soena kwalificatie meegeven aan meisjesbesnijdenis en het dus niet verplicht stellen. Dit toont aan dat het niets te maken heeft met extremisme. Het gaat er om welke wetschool een moskee volgt. Is dit bijvoorbeeld de Maliki school, dan zal meisjesbesnijdenis niet verplicht worden genoemd maar wel worden aanbevolen. Vandaar dat het mogelijk is dat een zogenaamde niet-extremistische moskee oproept tot de verplichting van deze praktijk, terwijl een Salafistische, zoals de As-Soennah, het “slechts” aanbeveelt.

Conclusie

Media en politici die de As-Soennah moskee veroordelen vanwege het aanbevelen van meisjesbesnijdenis, veroordelen onbedoeld de gehele Soenitische Islam. Want de As-Soennah moskee hanteert nog de mildste kwalificatie rondom deze praktijk.

Daarom is het zaak dat men in het Westen niet alleen debatteert over de onwenselijkheid van Salafistische of Wahabistische invloeden, maar ook over de invloed van de al jaren in Nederland actieve Shafi’i denkstroming en elke andere leer die praktijken als meisjesbesnijdenis promoot dan wel verplicht stelt. We zien immers dat de Salafisten qua extremisme dikwijls worden voorbijgestreefd door moskeeën die onder de radar vliegen.

Doet men dit niet, en blijft het Westen zich blindstaren op enge mannen met lange baarden, dan kan het zomaar zijn dat een groeiend aantal van haar jonge meisjes ooit, net als in Indonesië en 29 andere landen, zal rondlopen met een fysiek keurmerk van de ‘onschuldige’ islam.