Christelijke Apologeten niet te spreken
over Manifest Theoloog des Vaderlands

Manifest voor een eerlijk Islamdebat

Dit is een antwoord op het manifest van Janneke Stegeman en Alain Verheij, theologen.

1

Zij stellen dat het christendom altijd buiten schot blijft in het hedendaagse debat over geloof. Dit doen ze echter in een manifest dat deels reageert op christenen die klaagden dat Jeroen Pauw zo vaak op het christendom schiet. Onlangs ging een Nederlandse YouTube video viral over de hele wereld, waarin de Bijbel compleet werd afgebrand. Het lijkt onwaarschijnlijk dat beide theologen dit item hebben gemist. In 2015 verscheen een boek van Dimitri Verhulst, waarin hij de Bijbel door middel van bijzonder acrobatische exegese neerzet als gruwelijk en barbaars. Een boek dat hij overigens bij Pauw heeft mogen promoten. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de legio aanvallen op- en verdachtmakingen van christenen middels kritiek op de Bijbel. Daarbij komen de vele islamitische websites die het christendom en het Westen bekritiseren, hetgeen dikwijls één van de belangrijkste invalshoeken is van islamitische evangelisatie.

Dat de islam vaker op de pijnbank ligt, is te verklaren met het verschijnsel van talloze dodelijke terreurdaden in Europa. Dat dergelijke gebeurtenissen vragen oproepen, valt niemand te verwijten. Dit gewelddadige component ontbreekt momenteel aan de christelijke kant van Europa, waardoor de relevantie van kritiek op het christendom deels wegvalt. Wij merken daarom op dat het christendom juist te vaak bij discussies over geloof wordt gesleurd. Veelal lijkt dit te gebeuren wanneer men kritiek op de islam wenst af te buigen naar alle religies. Men doet dit deels door christelijke geschiedenis te betrekken bij discussies over hedendaags religieus geweld. Dat terwijl ook daar de feiten er niet om liegen: volgens twee toonaangevende oorlogsencyclopedieën betrof 60 procent van alle religieuze oorlogen de islam, terwijl de overige religies de resterende 40 procent delen.¹

2

Men stelt in het manifest dat een gesprek over geloof in het programma Pauw eindigde in een gezamenlijke aanval van christenen en seculieren op een “moedige moslima“. De twee groepen aan tafel uitten zich echter rustig en verwoordden hun kritiek zorgvuldig. Dit roept de vraag op waarom verbale kritiek wordt gezien als een aanval. Een aantal andere vragen voor de theologen kunnen volgen uit de hoofdvraag waarom deze kritiek oneerlijk zou zijn geweest, aangezien het over de religie ging en niet de mensen. Hadden de christenen hun mening voor zich moeten houden of moeten censureren? Wat verplichtte hen tot solidariteit richting de islam? Was de moslima moedig omdat ze daar alleen zat of wellicht omdat ze naar hun mening de waarheid sprak? En zo ja, hoe weet u dat ze de waarheid sprak?

Deo Volente NL nodigt beide theologen dan ook uit voor een gesprek hierover met onze huistheoloog “der apologetiek” die tevens islamoloog is. Men lijkt immers te suggereren dat wat voor de ene religie opgaat, ook voor de ander geldt op basis van sociale manifestatie. Daarnaast is men kennelijk van mening dat wat zelfverklaarde christenen ooit deden hen tot zelfkritiek moet brengen, terwijl dat wat moslims ooit deden niet automatisch iets met de islam te maken heeft. Hoewel wij dat laatste beamen, oogt het eerste als een generalisering die academici onwaardig is. Ook wanneer dit wordt gedaan onder het mom van het voorhouden van een spiegel.

3

De theologen, die zeggen te houden van het christendom, suggereren dat christelijk antisemitisme al begint in het Nieuwe Testament. Dit is een bedenkelijke claim die getuigt van gericht zoeken in subjectieve bronnen. Het valt namelijk te betwijfelen of iemand op eigen houtje per toeval antisemitisme kan aantreffen in het joodse werk. Dat sommige christenen in het verleden ook gericht hebben gezocht naar legitimiteit voor hun antisemitisme, wil niet zeggen dat de Bijbel hen daadwerkelijk in deze sentimenten faciliteert. Deze eerlijke en consistente redenering voeren de theologen wel aan voor de islam (al toetsen ze deze niet op interne cohesie) maar niet voor het christendom. Die tegenstrijdigheid bevreemdt. Mogelijk betreft het een poging om christenen te prikkelen die zelf de islam beoordelen op basis van sociale manifestatie. In dat geval dringt de vraag zich op over welke christenen dit dan gaat. De heren Visser en Van den Brink hadden, aan tafel bij Jeroen Pauw, weliswaar kritiek op de islam maar niet op moslims.

De sterke bewoordingen, die op dit punt in het manifest worden aangetroffen, vragen om een soortgelijke respons: wij dagen beide theologen uit om slechts één uitgesproken antisemitisch vers uit het Nieuwe Testament te citeren. Wij zullen op onze beurt voor ieder vers dat zij aanleveren vijf uitgesproken antisemitische verzen citeren uit de Koran en de Hadith literatuur (de twee primaire geschriften van de islam). Omdat mevrouw Stegeman en de heer Verheij de discussie zelf theologisch maakten, is de verwachting dat zij een reactie met Koran- en Hadithcitaten zullen toejuichen.

Onze insteek hiervoor is niet dat de islam meer antisemitisme kent, maar vooral dat de Bijbel er geen kent. Tijdens een dergelijk gesprek kan waarschijnlijk goed worden gekeken in hoeverre sociale manifestatie alleen staat of toch haar wortels heeft in heilige boeken. Wanneer iemand zegt dat Jihad en Jodenhaat uit de Koran en de Soenna komen, kan dit niet worden gepareerd door simpelweg te stellen dat er ook mensen zijn geweest die antisemitisme en heilige oorlog uit de Bijbel haalden. De vraag is niet wat mensen weleens beweren, maar wat objectief is te herleiden uit de Schrift. Dat de mensheid altijd van alles zal beweren om haat te verspreiden, moet anno 2018 helder genoeg zijn. En dat maakt de correlatie tussen sociale manifestatie en de gekozen ideologie voor ieder onderzoek cruciaal. Om te voorkomen dat u onze insteek subjectief noemt, stellen we voor om beide geschriften naast elkaar te leggen. Probeert u antisemitisme en heilige oorlog, middels een gewogen exegese, aan te tonen in de Bijbel, dan doen wij dat met de Koran en de Soenna.

4

Ook slavernij wordt in het manifest gestaafd met de Bijbel. Dit is wederom een stuk sociale manifestatie waar de Bijbel de schuld niet van zou moeten krijgen. En zo wel, dan dienen de theologen consequent te zijn: de Arabisch-Islamitische slavernij begon eeuwen vóór die van de Europese kolonisten en duurde honderden jaren langer. Bovendien waren de Europeanen eerst zelf het slachtoffer van islamitische slavernij.² Het was het Westen dat uiteindelijk, voornamelijk geïnspireerd door meerdere christelijke afschaffingsbewegingen, de stekker trok uit haar eigen slavenhandel. Vervolgens was het ook het Westen dat grote druk uitoefende op islamitische landen, zodat zij hetzelfde deden. Tekenend voor deze verschillende motivaties voor de afschaffing van slavernij is het feit dat het laatste land het Arabische Mauritanië als laatste land ter wereld officieel de slavernij afschafte. Dit gebeurde in 1980. Onofficieel is slavernij echter nog wijdverspreid in het Noord-Afrikaanse land.³ Niet lang daarvoor was het Saudi-Arabië dat pas in 1962 slavernij afschafte. Dit was bijna exact honderd jaar nadat de Verenigde Staten dit deden.

En toch roept het manifest van de theologen meerdere malen op tot  zelfreflectie onder Westerlingen van vandaag, omtrent een praktijk van hun verre voorouders, dat vervolgens door hun meer recente voorouders werd afgeschaft. Het is de vraag of men bereid is om moslims op dezelfde wijze een spiegel voor te houden, door te stellen dat zij hun handen niet in onschuld mogen wassen als het gaat om het slavernijverleden van het Midden-Oosten. Gelet op de redenatie van de theologen, zouden ze dit echter zien als een aanval op de islam, die moet worden beantwoord met een oproep tot zelfreflectie. Op zo’n moment is de verwarring omtrent het zoeken naar de juiste morele insteek compleet. Wanneer hun redenering voor christenen wordt toegepast op andere historische feiten, moet echter worden volgehouden dat moslims vandaag de dag aan zelfreflectie moeten doen. Wij zelf zien dat niet zo. Wij stellen immers anderen niet verantwoordelijk voor de daden van hun voorouders. De vraag moet blijven: roepen deze twee religies, vanuit hun geschriften, op tot slavernij in het heden, waardoor enige sociale manifestatie op dat vlak kan worden verhaald op de ideologie die wordt gehanteerd dan wel daarbuiten moet worden geplaatst?

Een andere vraag die aan de theologen gesteld kan worden is hoeveel slaven Muhammad tijdens zijn leven had. De bronnen van de Soennitische islam die inkijk geven in zijn leven, zijn daarover helder: hij had er velen, tot aan zijn dood. Voor de goede orde is het goed om te benadrukken dat Jezus en zijn discipelen er geen hadden. Tenzij de theologen wensen te ontkennen dat beide profeten het morele voorbeeld zijn voor hun volgelingen, zijn dit relevante feiten. Het moet echter gezegd worden dat veel moslims niet geloven dat Muhammad slaven had. Dit gegeven is relevant voor het wereldbeeld van het individu. Maar feiten veranderen niet bij individuele ontkenning ervan. Dat de meeste moslims prima mensen zijn, is helder en werd door niemand bij Pauw aan tafel ontkend. Maar individuele ontkenning van vastgelegde feiten, gelden niet bij de beoordeling van een ideologie.

“De ideologische rol van het christendom in het kolonialisme” wordt vervolgens in het manifest aangehaald als ware dit de wortel van dat kwaad dat slavernij, haat en onderdrukking heet. De theologen vergeten echter dat geen enkele passage in het Nieuwe Testament christenen oproept tot het stichten van een theocratie of een ideologische staat. Men wordt opgeroepen het Evangelie te delen, op vrijblijvende basis. Alles wat verder gaat dan dat is on-bijbels en derhalve onchristelijk. Met dit gegeven in de hand, is het onbegrijpelijk dat de theologen persisteren dat deze geschiedenis als een spiegel moet dienen voor het westerse individu. Dit deden ze onder meer door te wijzen naar het feit dat mensen die zich christen noemden met geweld “evangeliseerden”. Maar daarmee demoniseert u de christenen van vandaag. Daarbij is de betekenis van het woord evangeliseren intrinsiek geweldloos.

Het contrast met de islam is dat men daar vanaf de instructies van Muhammad een dwang oplegde bij de bekering van anderen. Dit zal stellig worden ontkend door gematigde moslims van deze tijd, maar het is uw plicht als zelfbenoemde expert om uit te zoeken of deze moslims, die over het algemeen niet al te Koranvast zijn, dit goed zien. Heeft Muhammad zijn generaals opgeroepen om de “ongelovige” volken drie voorstellen te doen: bekeer, emigreer, betaal of sterf – in die volgorde – of heeft hij dit niet gedaan?⁴

Ondanks dit soort feiten peinzen wij er niet over om willekeurige moslims op te roepen tot zelfreflectie. Het heeft immers niets met de zelf van die persoon te maken. De inhoud van die religie wordt dan ook niet ingevuld door 1,7 miljard moslims, want dan verval je in eindeloze tegenstrijdigheden. De beoordeling van een religie komt uiteindelijk terug op de geschriften en die hebben het duo, zoals het zich laat aanzien, niet gelezen in het geval van de islam.

5

Dan is er nog de wat gezocht ogende suggestie dat iemand jongedame noemen een vorm van vrouwonvriendelijkheid is die niet onderdoet voor het dwingen van vrouwen in een polygaam huwelijk of het hebben van primaire theologische geschriften die Muhammad als volgt citeren: “Een vrouw die haar man de seksuele omgang weigert wordt tot de volgende ochtend door de engelen vervloekt” (Sahih Bukhari, boek 54, hadith 460).

6

Vervolgens wijzen de theologen voor de tweede maal op het idee dat moslims onterecht verdacht worden gemaakt, waar de christen nog wel door de beugel kan bij seculieren. Als deze subjectieve waarneming al klopt, hetgeen te bestrijden is, rijst de vraag of dit te maken heeft met het feit dat christenen momenteel niet met de hand op de Bijbel oproepen tot het doden van seculieren. Wellicht is het de theologen ontgaan dat het voorbeeld van christenen, die geweld uit de Bijbel halen, op een paar gebieden in Afrika na (waar analfabetisme en armoede hoogtij vieren) niet bestaat. Maar de aanslagen uit naam van de islam, door geschoolde moslims, zijn er legio in dit tijdperk. Het lijkt alsof de theologen dit gegeven niet meewegen, al zou ons dit verbazen. Wellicht hebben zij een verklaring die ooit nog zal volgen.

We laten maar even in het midden of dat geweld in deze tijd de ware islam vertegenwoordigt, maar de dagelijkse praktijk mag de schrijvers van het manifest niet zijn ontgaan. Daarom is het niet onlogisch dat de islam vaker op de pijnbank wordt gelegd dan het christendom. We benadrukken wellicht ten overvloede dat wij “islam” zeggen en niet “moslims”. Want waar de theologen deze woorden met elkaar verwisselen naar willekeur, blijven wij bij de realiteit: kritiek op de islam is geen kritiek op moslims. Zij zien dat wellicht wel zo, maar dat is hun eigen ongegronde equivocatie. Bovendien is hun kritiek op de Bijbel dan net zo goed kritiek op christenen. Dat klinkt absurd, maar het is nu eenmaal de redenering die de theologen ons bieden.

7

Tot slot schrijft het duo dat het niet in de verleiding wenst te trappen om te denken dat christenen beter zijn dan moslims. Wederom rijst de vraag op wie dit een antwoord is. Welke praktiserende christen heeft iets dergelijks geuit? Ja, er is kritiek op de cultuur, op de religie maar dat is niet hetzelfde als kritiek op individuele moslims vanuit gevoelens van superioriteit. We beseffen ons ter degen dat er mensen zijn die moslims haten, zoals er ook moslims zijn die christenen haten. Maar het duo doet er veel aan om deze morele misdaad te associëren met nette, zorgvuldig verwoorde kritiek zoals die avond aan tafel bij Pauw.

8

Resumerend wenden we ons direct tot de heer Verheij en mevrouw Stegeman: Uw oproep tot zelfkritiek is niet nieuw. Al ruim 200 jaar wordt hier – met wisselend succes – hard aan gewerkt, terwijl sommige culturen nog te vaak genocides en slavernij ontkennen. U pleit voor nog meer kritiekloosheid naar de buitenwereld, omwille van weer eens een rondje zelfonderzoek. Wij vinden de disbalans in dit voornemen zorgelijk. Wij hopen in het kader van eerlijk debat op een acceptatie van onze uitnodiging.

Aan de overige lezers we om dit manifest te delen als u het met ons eens bent en staat voor weegschalen die echt gelijk zijn.

Referenties

¹ https://www.str.org/blog/is-religion-the-cause-of-most-wars, zie ook: http://www.huffingtonpost.com/rabbi-alan-lurie/is-religion-the-cause-of-_b_1400766.html

² http://www.bbc.co.uk/religion/religions/islam/history/slavery_1.shtml; zie ook: Deo Volente NL; ‘De Slavennaam van Muhammad Ali’, link.

³ http://edition.cnn.com/interactive/2012/03/world/mauritania.slaverys.last.stronghold/

⁴ Sahih Muslim, boek 19, hadith 4294; https://muflihun.com/muslim/19/4294

⁵ Soera 9 vers 29