De Twee Komsten van de Messias
De Messias komt helemaal niet twee keer….toch?
Een veel gehoord bezwaar van orthodox Joodse kant is dat de bewering van Christenen over twee komsten van de Messias volledig uit de lucht gegrepen is en nergens in de Tenach voorkomt. Volgens deze orthodox Joodse bewering zal de Messias één keer verschijnen, aan het einde der tijden, om het Joodse volk te vergaderen in het Land dat de God van Israel onder ede aan de voorvaderen Abraham, Izaak en Jakob beloofd heeft, voor eens en voor altijd met de vijanden van Israel af te rekenen en het volk te leiden in de onverbloemde observatie van de Thora in een tijdperk waarbij er rust en vrede zal plaatsvinden die de wereld sinds de dagen van Adam niet gekend heeft. De Joodse orthodoxie beroept zich hiervoor onder anderen op teksten zoals Jesaja 2, Jesaja 11, Zacharias 12 en 14.
Deze interpretatie van de Tenach is echter een eenzijdige lezing die enkele andere sleutelteksten buiten beschouwing laat. Wij zullen een tweetal teksten aanhalen die door de Joodse orthodoxie als Messiaans worden beschouwd en die, wanneer bij elkaar genomen, een sterke aanwijzing zijn dat er wel degelijk twee komsten zullen plaatsvinden.
De Joodse Traditie
Voordat we naar deze teksten gaan kijken zullen we eerst een kijkje nemen in de Joodse traditie waar wij het concept vinden van de twee messiassen. Omdat er twee verschillende beelden worden geschetst in de Tenach van een messiaanse figuur, hebben de rabbijnen dit probleem opgelost door twee messiassen te verwachten: Messias Ben Josef (Messias zoon van Josef) en Messias Ben David (Messias zoon van David). De insteek is hier dat de Messias Ben Josef zal lijden (net als Josef geleden heeft) en gedood worden in een oorlog met Gog en Magog en dat Messias Ben David daarna zal opstaan en de vijanden van Israel zal verslaan (net zoals David triomfantelijk was over de vijanden van Israel) en zal regeren. Vooral Zacharias 12 wordt hiervoor aangekaart als zo een tekst dat over Messias Ben Josef gaat:
And the land shall mourn, every family apart; the family of the house of David apart, and their wives apart [Zech. 12:12]….What is the cause of the mourning? — R. Dosa and the Rabbis differ on the point. One explained. The cause is the slaying of Messiah the son of Joseph, and the other explained, The cause is the slaying of the Evil Inclination.
It is well with him who explains that the cause is the slaying of Messiah the son of Joseph, since that well agrees with the Scriptural verse, And they shall look upon me because they have thrust him through, and they shall mourn for him as one mourneth for his only son; but according to him who explains the cause to be the slaying of the Evil Inclination, is this an occasion for mourning? Is it not rather an occasion for rejoicing? Why then should they weep? (Babylonian Talmud, Sukkah 52a — Soncino Talmud edition)
Ook de grootste middeleeuwse rabbijn, Rashi, erkent dat de interpretatie uit de oudheid volgens de rabbijnen (onder anderen) over Messias Ben Josef gaat:
The words, “The land shall mourn,” are found in the prophecy of Zechariah, and he prophesies of the future, that they shall mourn on account of Messiah, the son of Joseph, who shall be slain in the war of Gog and Magog. (Rashi, commentaar op Sukkah 52a)
De 16e eeuwse rabbijn Moshe Al Shekh interpreteert het niet alleen zo dat Messias Ben Josef sterft, maar zelfs dat het sterven van Messias Ben Josef als verzoening geldt voor Israel:
I will do yet a third thing, and that is, that “they shall look unto me,” for they shall lift up their eyes unto me in perfect repentance, when they see him whom they pierced, that is Messiah, the son of Joseph; for our rabbis, of blessed memory, have said, that he will take upon himself all the guilt of Israel, and shall then be slain in the war to make an atonement, in such a manner, that it shall be accounted as if Israel had pierced him, for on account of their sin he has died; and therefore, in order that it may be reckoned to them as a perfect atonement, they will repent, and look to the blessed One, saying that there is none beside Him to forgive those that mourn on account of him who died for their sin: this is the meaning of “They shall look upon me.” (Moshe al Shekh; A. McCaul, Rabbi David Kimchi’s Commentary Upon the Prophecies of Zechariah, Translated from the Hebrew with Notes, and Observations on the Passages Relating to the Messiah (London: James Duncan, 1837), p. 163)
Er wordt dus erkent dat er een messias zal verschijnen die lijden zal, maar dat zal niet dezelfde messias zijn die regeert. Wat in ogenschouw moet worden genomen is dat er in de teksten zelf nergens wordt aangegeven dat het twee verschillende personen betreft. In het licht van deze teksten is het niet zo verwonderlijk om te denken dat het hier net zo goed over een persoon kan gaan die twee missies vervuld. Want we zijn allemaal bekend met de teksten die volgens de Joodse orthodoxie over Messias Ben David gaan:
De Puzzel
In de Tenach zijn er twee teksten die de nodige vraagtekens opgeroepen hebben bij de rabbijnen die deze teksten als problematisch beschouwden. Deze conclusie kunnen we gerust trekken als we kijken naar de manier waarop zij deze teksten hebben geprobeerd te harmoniseren. Deze teksten zijn Zacharias 9:9 en Daniel 7:13-14.
Zacharia 9:9 Jubel luide, gij dochter van Sion; juich, gij dochter van Jeruzalem! Zie, uw koning komt tot u, hij is rechtvaardig en zegevierend, nederig, en rijdende op een ezel, op een ezelshengst, een ezelinnejong.
Daniel 7:13 Ik bleef toekijken in de nachtgezichten en zie, met de wolken des hemels kwam iemand gelijk een mensenzoon; hij begaf zich tot de Oude van dagen, en men leidde hem voor deze; 14 en hem werd heerschappij gegeven en eer en koninklijke macht, en alle volken, natiën en talen dienden hem. Zijn heerschappij is een eeuwige heerschappij, die niet zal vergaan, en zijn koningschap is een, dat onverderfelijk is.
De rabbijnen hebben getracht dit probleem als volgt op te lossen:
“R. Alexandri said: R. Joshua opposed two verses: it is written, And behold, one like the son of man came with the clouds of heaven3 whilst [elsewhere] it is written, [behold, thy king cometh unto thee … ] lowly, and riding upon an ass! — if they are meritorious, [he will come] with the clouds of heaven; if not, lowly and riding upon an ass.’” (Sanhedrin 98a)
Het is duidelijk dat deze behandeling van de twee teksten nogal problematisch is. En wel om de volgende redenen:
- Nergens in de Tenach blijkt dat deze twee teksten optioneel zijn. Dit zijn profetieën die beide zijn uitgesproken door profeten van God waarmee God duidelijk maakt wat er staat te gebeuren
- Daar deze profetieën zijn gedaan door ware profeten van God dan kan het niet zo zijn dat een profetie niet uitkomt. God waarschuwt voor dit soort profeten in Deuteronomium 18:20-22 en zegt dat zij valse profeten zijn. Volgens deze interpretatie van de Joodse orthodoxie valt dus een van deze twee profeten onder de veroordeling van de Thora.
Orthodox Joodse anti-missionaries proberen ook hier het probleem te omzeilen door zich te beroepen op Jona 3:4 waar Jona de woorden van God spreekt dat de stad Ninevé zal worden vernietigd. Maar uiteindelijk zou God het toch niet doen omdat de mensen van Ninevé zich bekeerden. De profetie was dus voorwaardelijk, ondanks dat het er in beginsel niet expliciet bij vermeld stond, stelt men.
Maar dit is appels met peren vergelijken. Wij weten namelijk dat de profetie in Jona voorwaardelijk is omdat het later blijkt. Met andere woorden, God geeft zelf aan dat het voorwaardelijk was. Hierdoor weten wij dat Jona niet onder de categorie van Deuteronomium 18:20-22 valt en dus geen valse profeet is. Wanneer God een oordeel uitspreekt dan laat God vaak ruimte voor bekering, wat dus blijkt uit de rest van het verhaal. God kan dus zijn oordeel opschorten zoals hij Jona uitlegt wanneer Jona boos wordt dat God een boom doet verwelken waaronder Jona schutting zocht:
Jona 4:9 Toen vroeg God aan Jona: “Heb je gelijk dat je zo kwaad bent dat de wonderboom dood is?” “Ja, natuurlijk mag ik daar kwaad over zijn! Ik ben woedend!”De Heer zei tegen Jona: “Jij treurt over de dood van deze boom. Het was een boom waar je niets voor hebt hoeven doen. Jij hebt hem niet laten groeien. Hij is in maar één nacht ontstaan en in één nacht weer doodgegaan. Jij wilde dat deze boom was blijven leven. Zou Ik dan niet treuren over de verwoesting van die grote stad Ninevé? Er wonen meer dan 120.000 mensen. Mensen die het verschil tussen goed en kwaad niet weten. Bovendien nog heel veel onschuldige dieren. [Ik wilde liever dat al die mensen en dieren blijven leven. ]”
God legt dus zelf uit in de tekst van Jona dat de profetie voorwaardelijk was, al was dat in beginsel niet expliciet erbij gezegd. De mensen van Ninevé bekeerden zich massaal, God zag dat en schortte zijn oordeel op. Dit alles is totaal anders bij de profetieën uit Zacharia 9 en Daniel 7. Er geen enkele reden te denken dat de vervulling van twee onafhankelijke profetieën afhankelijk van elkaar zijn. Rabbijnen kunnen niet zomaar beweren dat een profetie niet zal uitkomen omdat zij moeite hebben met het uitleggen van deze teksten en die niet kunnen harmoniseren. Beide profetieën zullen moeten uitkomen tenzij God dat aangeeft dat het niet zo is of dat het elders blijkt uit de tekst, zoals bij Jona. En dat is niet het geval. Nergens in de Tenach wordt er ook maar een hint gegeven dat deze profetieën afhankelijk van elkaar zijn en dus voorwaardelijk zijn.
De Oplossing
Deze interpretatie van de Joodse orthodoxie kan dus niet de juiste zijn, anders mag de Joodse orthodoxie uitleggen waarom Zacharias of Daniel überhaupt in de Tenach zijn opgenomen en nog steeds door hen gelezen worden. Hoe verklaren we dan deze twee teksten?
Het Nieuwe Testament biedt een oplossing:
Matteus 21:1 En toen zij Jeruzalem naderden en te Betfage kwamen, aan de Olijfberg, toen zond Jezus twee discipelen uit, tot wie Hij zeide: 2 Gaat naar het dorp, dat tegenover u ligt, en terstond zult gij een ezelin vastgebonden vinden, en een veulen bij haar. Maakt haar los en brengt haar tot Mij. 3 En indien iemand u iets erover mocht zeggen, zegt dan: de Here heeft ze nodig. Hij zal ze terstond (terug) zenden. 4 Dit is geschied, opdat vervuld zou worden hetgeen gesproken is door de profeet, toen hij zeide:
5 Zegt der dochter Sions: Zie, uw Koning komt tot u, zachtmoedig en rijdend op een ezel, en op een veulen, het jong van een lastdier.
6 Nadat de discipelen heengegaan waren en gedaan hadden, zoals Jezus hun had opgedragen, 7brachten zij de ezelin en het veulen en zij legden hun klederen erop, en Hij ging daarop zitten.
&
Matteus 26:62 En de hogepriester stond op en zeide tot Hem: Geeft Gij geen antwoord; wat getuigen dezen tegen U? 63 Maar Jezus bleef zwijgen. En de hogepriester zeide tot Hem: Ik bezweer U bij de levende God, dat Gij ons zegt, of Gij zijt de Christus, de Zoon van God. 64 Jezus zeide tot hem: Gij hebt het gezegd. Doch Ik zeg u, van nu aan zult gij de Zoon des mensen zien, gezeten aan de rechterhand der Macht en komende op de wolken des hemels.
Zou het kunnen zijn dat de Messias alle twee de teksten vervuld? Waarom is het zo buitensporig om hier twee komsten van de Messias in te zien? Een keer komt hij nederig rijdend op een ezel en een andere keer komt hij glorieus met de wolken des hemels. Een eerste keer lijdend, doorboord wordend voor de zonden van zijn volk en een tweede keer triomferend op de wolken des hemels om voor eeuwig te regeren in volle glorie? Allebei door een en dezelfde Messias. Zou dat kunnen? Lijkt er toch op van wel. Ja, soms kan het inderdaad zo simpel zijn.
Gods Zegen voor een ieder die dit artikel leest.
Met dank aan de Heer,
die alle dingen mogelijk maakt
In Jezus Naam
Deo Volente NL
